Gelecek Partisi Çevre Gölge Bakanı Av. Meryem Türktekin, TBMM Genel Kurulunda kabul edilen “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” hakkında açıklamada bulundu.Türktekin,‘ Özel mülkiyet alanlarında ‘rezerv alanı’ ilan edilmesi Anayasa’ya aykırılık teşkil eder’dedi.Türktekin, açıklamalarına şöyle devam etti:
''İktidar uyguladığı yanlış ekonomi politikalarıylavatandaşın ev alabilmesini imkansız hale getirdiği yetmezmiş gibi,bu kez de insanların bin bir emekle yıllarca çalışarak aldığı evini/işyerini kaybetmesine neden olacak yasal bir zemin oluşturmuştur. Çıkartılan Kanun’un afet riski altında bulunan bölgelerde kentsel dönüşüm çalışmalarını hızlandırmak amacıyla hazırlandığı ifade edilmektedir.Bizlerde, başta İstanbul olmak üzere tüm kentlerimizinafet tehlike ve riskleri, çarpık kentleşme, aşırı nüfus yığılmalarıgibi çeşitli nedenlerle kentsel dönüşüm ve yenilenme ihtiyacıolduğu düşüncesindeyiz.Ancak 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında yürütülen projeler ile; acil dönüşüm ihtiyacı olan yerlerden daha ziyade rantın yüksek olduğu bölgelerde dönüşümleryapılmıştır. Ve bu durumtoplumda kentsel dönüşüme karşı ciddi bir güvensizlik yaratmıştır.Çıkartılan yeni yasa ile bu güvensizlik duygusuçok büyük bir endişeye dönüşmüştür.Zira yeni kentsel dönüşüm yasası ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’naözel mülkiyet hakkının ihlali sonuçlarını doğuracakolağanüstü yetkiler tanınmıştır.Şöyle ki; yeni yasaya göre artık kentsel dönüşüm kararı için hak sahiplerinin üçte iki çoğunluğuaranmayacak, salt çoğunluk yeterli olacak.Riskli yapı denetim ve tespitleri Kentsel Dönüşüm Başkanlığı tarafından yapılacak.Kiracılar ya da hak sahipleri risk tespitini engellerse, yapılar yetkililerin yazılı izniyle çilingir yardımıyla açılarak karot örneği alınabilecek.Riskli yapıların tahliyesi ve yıktırılması için mülk sahiplerine en fazla 90 gün süre verilecek.Hak sahiplerine yapılacak tebligatlar yapı üzerine asılacak, muhtarlık ve e-devlet üzerinden yapılacak.Riskli yapıları tahliye etmeyen hak sahiplerine karşı güvenlik güçleri zor kullanabilecek. Kısaltılmış ve sınırlandırılmış hukuki süreçler uygulanacak. Anayasal bir hak olan mülkiyet hakkı hususunda hak arama ve savunma yollarının böylesine kısıtlanması, yerel yönetimlerin yetkilerinin tamamen ortadan kaldırılması,özel yaşam ve konut dokunulmazlığı ihlalinin depreme hazırlık adı altındaidarece yapılmasına müsaade edilmesi, mülkiyet hakkı konusunda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’naböylesine sınırsız yetkiler verilmesi kesinlikle kabul edilemez. Bu yasa birçok açıdan anayasaya aykırıdır. Bize göre,öncelikle mülkiyet hakkı ihlallerine karşı çok etkin koruma yöntemleri getirilmeliydi. Ayrıcabir yerin riskli yapı olup olmadığı hususundameslek odaları ve bağımsız kuruluşlarda yetkili kabul edilmeliydi. Zira uygulamada riskli yapı kararlarına karşı açılan davalarda yapının riskli olmadığı yönünde kararlar verilebildiğini görüyoruz.Kaldı ki, yasada ‘rezerv yapı alanı’tanımının değiştirilmesi çoktehlikeli bir durum yaratmıştır. Eskiden yeni yerleşim alanı olarak belirlenen yani üzerinde yerleşim yeri bulunmayan bölgelerde ilan edilen rezerv yapı alanları yeni yasanın 6.maddesine göreartıkmevcutyerleşim alanlarında dailan edilebilecek…Siyasi ve bürokratik ahlakın böylesine çöküşte olduğu bir toplumdaböyle bir yasanınbüyük hak kayıplarına yol açacağı açıktır.İktidar çevreyi rant ve talan alanı olarak görmektedir. Bu hükümlede, şehir merkezlerindeki kıymetli yerlerin‘rezerv alanı’ ilan edilerekhak sahiplerinindeğersiz yerlere sürülmesinin yolu açılmıştır. Üstelik çıkartılan bu yasaya göre hak sahipleriyeni yapılan konutun farkını ödeyecek güçte değilse,Kentsel Dönüşüm Başkanlığı yeni evin farkını ödeyerek vatandaşın mülkiyetine ortak olacaktır. Böyle bir durumda kalacak başka yeri olmayan hak sahiplerine oturma hakkı tanınacak vehak sahibinin ölümü halinde bu yerler hazineye kalacaktır.Bu yasa hak sahiplerinin sadece mülkiyet hakkını, özel yaşam ve konut dokunulmazlığı, adil yargılanma haklarını ihlal etmekle kalmayacak,onların eş ve çocuklarınınbeklenen miras haklarını da ihlal edecektir.Nitekim Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, kanunun yasalaşmasının üzerinden bir hafta geçmeden bakanlığının bütçe sunumunda; şehirlerin meydanlarını ve prestijli caddelerini‘resen’ kendilerinin yapacağını söyledi. Bugün de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile AKP’li Pendik Belediyesi işbirliğiyle İstanbul Büyükşehir Belediye’sinin arazilerine el koyduğu yönünde medyayahaberler yansımaya başladı.Bu söylem ve tutumvatandaşlarda oluşanendişeyi had safhaya çıkardı.Üstelik vatandaşlar bu endişeyi duymaktason derecehaklı. Zira yasa da,afet riski karşısında insanların can ve mal güvenliğini sağlayacak,barınma sorununu çözebilecek,kamu yararını önceleyençözümler yerine, sermayeyi önceleyen politikalaresas alınmış,özel mülkiyetin gaspına neden olacak düzenlemelere yer verilmiştir.Yasanın barındırdığı tüm risklerin yanı sıra‘rezerv yapı alanı’tanımının ivedilikle değiştirilmesi gerekmektedir. Rezerv alan ilan edilecek yerlersadece kamuya ait alanlar olabilir.Zira mülkiyet hakkı kutsaldır.Anayasası’nın 35. Maddesi’nde;
“Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir....” denilmiş ise de;devletin mülkiyet hakkıkarşısındaki konumu negatif haklar kapsamındadır ve bu konuda kararlar alabilmesi için sadece kamu yararının gerekçe gösterilmesi ve kanun çıkartılması yeterli değildir.Değilmülkiyet hakkındanyoksun bırakabilecek kararlar alınması, mülkiyet hakkının sınırlandırılması bilediğer temel hak ve özgürlüklerde olduğu gibi Anayasa’nın 13. Maddesi’nde belirtilen kurallara tabidir.19. yüzyıla kadar mutlak ve sınırsız bir hak olarak kabul edilen buhak, 20. yüzyıldan itibaren kamu yararı gerekçesiyle vergi veimar planı gibi nedenlerlebazı sınırlamalara tabi tutulmuş ise de, diğer hakların kendisinden türediği kabul edilenmülkiyet hakkı,tüm hakların anası olarak nitelendirilir.Dolayısıylamülkiyet hakkı temel hak ve özgürlükler arasında özel bir öneme sahiptir,devletin müdahale etmemesi gereken haklar statüsündedir.Bu itibarla, Anayasaya ve evrensel hukuk normlarına aykırı olan bu yasanın iptal edilmesi/vazgeçilmesi gerektiğini düşünüyor, uygulaması konusunda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nı uyarma gereği duyuyoruz;
Bu yasaya dayanarak özel mülkiyet alanları ile ilgili alınacaktüm kararlarda;
Hakkın özüne dokunmamailkesine, Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı kalma kuralına, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin gereklerine ve ölçülülük ilkesinin ‘elverişlilik, gereklilik ve orantılılık’ gibi tüm unsurlarına son derede özen gösterilmesi,hak sahiplerini mülkiyet hakkından yoksun bırakabilecek hiçbir eylem ve işleme müsaade edilmemesi gerekmektedir. Aksi halde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nınbüyük sorumluluğu doğacaktır.
''İktidar uyguladığı yanlış ekonomi politikalarıylavatandaşın ev alabilmesini imkansız hale getirdiği yetmezmiş gibi,bu kez de insanların bin bir emekle yıllarca çalışarak aldığı evini/işyerini kaybetmesine neden olacak yasal bir zemin oluşturmuştur. Çıkartılan Kanun’un afet riski altında bulunan bölgelerde kentsel dönüşüm çalışmalarını hızlandırmak amacıyla hazırlandığı ifade edilmektedir.Bizlerde, başta İstanbul olmak üzere tüm kentlerimizinafet tehlike ve riskleri, çarpık kentleşme, aşırı nüfus yığılmalarıgibi çeşitli nedenlerle kentsel dönüşüm ve yenilenme ihtiyacıolduğu düşüncesindeyiz.Ancak 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında yürütülen projeler ile; acil dönüşüm ihtiyacı olan yerlerden daha ziyade rantın yüksek olduğu bölgelerde dönüşümleryapılmıştır. Ve bu durumtoplumda kentsel dönüşüme karşı ciddi bir güvensizlik yaratmıştır.Çıkartılan yeni yasa ile bu güvensizlik duygusuçok büyük bir endişeye dönüşmüştür.Zira yeni kentsel dönüşüm yasası ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’naözel mülkiyet hakkının ihlali sonuçlarını doğuracakolağanüstü yetkiler tanınmıştır.Şöyle ki; yeni yasaya göre artık kentsel dönüşüm kararı için hak sahiplerinin üçte iki çoğunluğuaranmayacak, salt çoğunluk yeterli olacak.Riskli yapı denetim ve tespitleri Kentsel Dönüşüm Başkanlığı tarafından yapılacak.Kiracılar ya da hak sahipleri risk tespitini engellerse, yapılar yetkililerin yazılı izniyle çilingir yardımıyla açılarak karot örneği alınabilecek.Riskli yapıların tahliyesi ve yıktırılması için mülk sahiplerine en fazla 90 gün süre verilecek.Hak sahiplerine yapılacak tebligatlar yapı üzerine asılacak, muhtarlık ve e-devlet üzerinden yapılacak.Riskli yapıları tahliye etmeyen hak sahiplerine karşı güvenlik güçleri zor kullanabilecek. Kısaltılmış ve sınırlandırılmış hukuki süreçler uygulanacak. Anayasal bir hak olan mülkiyet hakkı hususunda hak arama ve savunma yollarının böylesine kısıtlanması, yerel yönetimlerin yetkilerinin tamamen ortadan kaldırılması,özel yaşam ve konut dokunulmazlığı ihlalinin depreme hazırlık adı altındaidarece yapılmasına müsaade edilmesi, mülkiyet hakkı konusunda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’naböylesine sınırsız yetkiler verilmesi kesinlikle kabul edilemez. Bu yasa birçok açıdan anayasaya aykırıdır. Bize göre,öncelikle mülkiyet hakkı ihlallerine karşı çok etkin koruma yöntemleri getirilmeliydi. Ayrıcabir yerin riskli yapı olup olmadığı hususundameslek odaları ve bağımsız kuruluşlarda yetkili kabul edilmeliydi. Zira uygulamada riskli yapı kararlarına karşı açılan davalarda yapının riskli olmadığı yönünde kararlar verilebildiğini görüyoruz.Kaldı ki, yasada ‘rezerv yapı alanı’tanımının değiştirilmesi çoktehlikeli bir durum yaratmıştır. Eskiden yeni yerleşim alanı olarak belirlenen yani üzerinde yerleşim yeri bulunmayan bölgelerde ilan edilen rezerv yapı alanları yeni yasanın 6.maddesine göreartıkmevcutyerleşim alanlarında dailan edilebilecek…Siyasi ve bürokratik ahlakın böylesine çöküşte olduğu bir toplumdaböyle bir yasanınbüyük hak kayıplarına yol açacağı açıktır.İktidar çevreyi rant ve talan alanı olarak görmektedir. Bu hükümlede, şehir merkezlerindeki kıymetli yerlerin‘rezerv alanı’ ilan edilerekhak sahiplerinindeğersiz yerlere sürülmesinin yolu açılmıştır. Üstelik çıkartılan bu yasaya göre hak sahipleriyeni yapılan konutun farkını ödeyecek güçte değilse,Kentsel Dönüşüm Başkanlığı yeni evin farkını ödeyerek vatandaşın mülkiyetine ortak olacaktır. Böyle bir durumda kalacak başka yeri olmayan hak sahiplerine oturma hakkı tanınacak vehak sahibinin ölümü halinde bu yerler hazineye kalacaktır.Bu yasa hak sahiplerinin sadece mülkiyet hakkını, özel yaşam ve konut dokunulmazlığı, adil yargılanma haklarını ihlal etmekle kalmayacak,onların eş ve çocuklarınınbeklenen miras haklarını da ihlal edecektir.Nitekim Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki, kanunun yasalaşmasının üzerinden bir hafta geçmeden bakanlığının bütçe sunumunda; şehirlerin meydanlarını ve prestijli caddelerini‘resen’ kendilerinin yapacağını söyledi. Bugün de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile AKP’li Pendik Belediyesi işbirliğiyle İstanbul Büyükşehir Belediye’sinin arazilerine el koyduğu yönünde medyayahaberler yansımaya başladı.Bu söylem ve tutumvatandaşlarda oluşanendişeyi had safhaya çıkardı.Üstelik vatandaşlar bu endişeyi duymaktason derecehaklı. Zira yasa da,afet riski karşısında insanların can ve mal güvenliğini sağlayacak,barınma sorununu çözebilecek,kamu yararını önceleyençözümler yerine, sermayeyi önceleyen politikalaresas alınmış,özel mülkiyetin gaspına neden olacak düzenlemelere yer verilmiştir.Yasanın barındırdığı tüm risklerin yanı sıra‘rezerv yapı alanı’tanımının ivedilikle değiştirilmesi gerekmektedir. Rezerv alan ilan edilecek yerlersadece kamuya ait alanlar olabilir.Zira mülkiyet hakkı kutsaldır.Anayasası’nın 35. Maddesi’nde;
“Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir....” denilmiş ise de;devletin mülkiyet hakkıkarşısındaki konumu negatif haklar kapsamındadır ve bu konuda kararlar alabilmesi için sadece kamu yararının gerekçe gösterilmesi ve kanun çıkartılması yeterli değildir.Değilmülkiyet hakkındanyoksun bırakabilecek kararlar alınması, mülkiyet hakkının sınırlandırılması bilediğer temel hak ve özgürlüklerde olduğu gibi Anayasa’nın 13. Maddesi’nde belirtilen kurallara tabidir.19. yüzyıla kadar mutlak ve sınırsız bir hak olarak kabul edilen buhak, 20. yüzyıldan itibaren kamu yararı gerekçesiyle vergi veimar planı gibi nedenlerlebazı sınırlamalara tabi tutulmuş ise de, diğer hakların kendisinden türediği kabul edilenmülkiyet hakkı,tüm hakların anası olarak nitelendirilir.Dolayısıylamülkiyet hakkı temel hak ve özgürlükler arasında özel bir öneme sahiptir,devletin müdahale etmemesi gereken haklar statüsündedir.Bu itibarla, Anayasaya ve evrensel hukuk normlarına aykırı olan bu yasanın iptal edilmesi/vazgeçilmesi gerektiğini düşünüyor, uygulaması konusunda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nı uyarma gereği duyuyoruz;
Bu yasaya dayanarak özel mülkiyet alanları ile ilgili alınacaktüm kararlarda;
Hakkın özüne dokunmamailkesine, Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı kalma kuralına, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin gereklerine ve ölçülülük ilkesinin ‘elverişlilik, gereklilik ve orantılılık’ gibi tüm unsurlarına son derede özen gösterilmesi,hak sahiplerini mülkiyet hakkından yoksun bırakabilecek hiçbir eylem ve işleme müsaade edilmemesi gerekmektedir. Aksi halde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nınbüyük sorumluluğu doğacaktır.
