Sigara yapımında kullanılan tütün patlıcangiller ailesine aittir.Haziran-Temmuz aylarında pembemsi çiçekler açar ve boyu 0,75-1,5 m boylarındadır. Yapraklarında bulunan nikotinininsana keyif veren ve bağımlılık yapıcı etkisi oldukça yüksektir.
Tütününbirçok kullanım şekli vardır;
- Sanayide başka amaçlarla kullanımı; saplarından selüloz, çiçeklerinden esans, küllerinden potasyum karbonat, tohumundan yağ elde edilir.
- Doğrudan dumansız olarak kullanımı; çiğneme tütünü, enfiye, nikotin sakızı, nikotin bantları, tütün suyu (su ve tütünün karışımıyla elde edilir)
- Tütünün yanmasıyla oluşan dumanın kullanımı; tütsü, puro, nargile, sigara
Sigaranın içinde bulunan nikotin bağımlılık yaratmaktadır.Tabi nikotinle beraber çevre, genetik etkiler, psikolojik etkenler ve alışkanlıklar da bağımlılık durumunu desteklemektedir.
Yapılan araştırmalara göre toplumsal, ruhsal ve genetik faktörlerin etkili olduğu bu bağımlılık türü daha çok çocukluk ve gençlik döneminde kazanılmaktadır. Çocuk evde anne-babayı rol model alarak büyür ardından okul çağında da öğretmeninden ve arkadaşlarından etkilenir ve buna göre hayatına değerler katar. Çocuklarımızın yanında sigara içmek, istemeden de olsa onların bilinçaltına sigara içmeyi yerleştirir. Örneğin çocuğumuzun yanında kahve ile içilen “keyif sigarası” veya stresliyken içilen sigaradan söz ettiğimizde çocuk bunu somutlaştıramadığından dolayı“keyifliykenveya üzüntülü bir durumdayken sigara içilir.” Gibi bir bilgiyi çocuğun bilinçaltına atmış olursunuz. Buna göre çocukların yanında sigara içilmemeli, özendirici davranış ve söylemlerden uzak durulmalıdır.
Önleyici olması açısından çocuğa zaman zaman sigaranın zararlarından bahsedilmelidir; tabi zararlarından bahsederken bir yandan da sigara içtiğinizi görmek tutarsız olacağından kendinizde de buna dair değişiklikler yapmanız gerekmektedir. Birçok kez sigarayı bırakmayı denemiş olabilirsiniz, bırakamamış olabilirsiniz ancak bu asla bırakamayacağınız anlamına gelmez. Buna göre:
- Öncelikle sigarayı bırakma konusunda kendinizi ikna etmelisiniz; iradeyle ilişkili olan bu süreçte kendinizi buna hazır hale getirmeniz gerekir.
- Bu süreçte çevrenizin de desteğine ihtiyacınız olabilir; çevrenizdekilere bırakma sürecinde olduğunuzu söyleyebilir, yanınızda sigara içmemelerini rica edebilirsiniz.
- Kendinizi ikna etme sürecinde bunu neden istediğinize dair uzunca düşünmenizi ve bu nedenleri sırayla maddeleyerek not alabilirsiniz. Bu yöntem ile zihninizdeki nedenler daha somutlaşacaktır.
- Evinizi sigara kutularından ve sigara kokusundan arındırabilirsiniz. Kıyafetlerinizi, evin perdelerini vs. yıkayıp sigara kokusundan arındırabilirsiniz.
- Sigara kullanmanın yol açtığı sorunlar ve kullanmadığınızda kendinizi nasıl sağlıklı hissedeceğinize dairaraştırmalar yapabilirsiniz.
- Bırakma sürecinde zorluklar yaşamanız olası; bu sürecin bilincinde olarak ve bu zorluklarla nasıl baş edebileceğinizi planlayabilirsiniz.
- “Zararlı olduğunu biliyorum ama bu da benim zevkim.” Anlayışı sigara konusunda yapılan tüm yayınların ve uyarıların önüne geçmektedir. Öncelikle bu düşünceyi değiştirmeniz gerekir. Size keyif verecek aktivitelere yönelebilirsiniz. Yüzme, koşu, yürüyüş, örgü, drama, resim, yazı yazma, kitap okuma, vb.
- Sigara içme isteğiniz oluştuğunda; ortam değiştirebilirsiniz, ellerinizi-yüzünüzü yıkayabilirsiniz, sizi oyalayacak başka bir şeyle ilgilenmeye yönelebilirsiniz, derin nefesler alıp gevşemeye çalışabilirsiniz.
- İlk ayında kişi fiziksel ve psikolojik olarak eksik hissedebilmekte,
- 1-3 ay arası istek azalır fakat depresyon, halsizlik gözlemlenebilir.
- 3-6 ay arası kişi kendinde bir boşluk, eksiklik hissedebilir bununla beraber boşluğu doldurma isteği ile karşılaşabilir.
- 6 ay ve sonrasında kişiler bu durumu yeni yaşam tarzı haline getirerek kısmi iyileşme sağlar.
- 1 yılın sonrasında birey iyileşme/sigaradan uzaklaşma aşamasına girer.