ESMA DORUK
ADANA (GÜNAYDIN) - Çukurova Üniversitesi Felsefe Grubu Öğretmenliği Bölüm Başkanı Doç. Dr. Cahit Aslan'la dolu dolu bir röportaj gerçekleştirdik. Adana'nın sosyolojik yapısından 7 Haziran Seçimleri'ne kadar birçok konuda detaylı bilgi aldık. İşte o röportaj...
Alanında uzman bir sosyolog olarak Adana'nın dün ve bugününü karşılaştırdığımızda neler söyleyebiliriz?
Adana şehrinde nüfusun dinamiklerine baktığımız zaman önemli niteliksel değişikliklere uğradığı gözlenmektedir. Son yirmi yıla kadar iki yüz yıldır sürekli bölgenin verimli topraklarından, fabrikalarından, endüstriyel faaliyetlerinden dolayı göç alan şehir son yirmi yılda göç almayı sürdürürken göç vermeyi de artan dozda sürdürmekte. Sürekli nüfus artışı kaydedilen Adana, son yirmi yıldır göç hızı sürekli eksiye düşmektedir. DİE'nün verilerine göre 2012-2013 yıllarında -5.7, 2013-2014 -5.4 düzeyinde bir göç hızına sahiptir. Yani Adana bir taraftan göç alırken diğer taraftan daha fazla göç vermektedir.
Bu durumun yani göç hızının sosyolojik sonuçlarından bahseder misiniz? Bu konuda yaptığınız bir çalışma var mı?
1004 ÖRNEKLEM ÜZERİNDE ÇALIŞTIK
Bu durumun elbetteki sosyolojik sonuçları olması gerekmektedir, esas önemli kısım da budur. Nasıl sosyolojik niteliklere sahiptir Adana? diyecek olursak... Bu sosyolojik nitelikleri tesit etmek için 2015 yılı Nisan-Mayıs ayları döneminde geniş bir alan çalışması gerçekleştirdik. Yaklaşık 1004 tane örneklemi Seyhan, Çukurova, Yüreğir, Sarıçam merkez ilçelerinde yaşayan nüfusa uyarlayarak veriler topladık ve bunları analiz ettik. Elde ettiğimiz sonuçlara göre %51.97'si ancak şuan ki nüfusun Adana doğumludur. Geçmiş dönemde yerleşmiş ama çocukları burada doğmuş olanları katmıyoruz. Köken itibariyle başka bölgelerde olabilirler ama doğum itibariyle Adanalıdırlar. Şuanda yaşayan nüfusun %57 si Adana doğumlu geri kalanların %43 ü Adana dışından gelip yerleşmiş. Bu sosyolojik yapıyı incelememizde önemli bir etmendir. Adana'ya Doğu ve Güneydoğu Anadolu'dan gelen şuandaki nüfusun %16.50'dir. Geri kalan %30.70' i diğer bölgelerdendir. Örneğin Adana'nın ilçelerinden Kozandan, Ceyhan'dan yada Adana'ya yakın köylerden gelmekte ve daha ziyade Sarıçam'a yerleşmektedirler, daha az Çukurova'ya yerleşmektedir. Akdeniz'den gelenler ise %8.71'dir.
Bu çalışmadaki amacınız, varmak istediğiniz nokta ne idi?
TÜRK KİMLİĞİ TOPARLAYICI KİMLİK OLAMAMIŞ
Esas sorumuz şu idi yaptığımız alan çalışmasında: Adana'da yerleşmiş olup, ekmeğini Adana'dan kazanan bu nüfusa Adanalılık ne kadar bir kimlik vermektedir? Yani bir Adanalılık fikri, bir kent bilinci, aidiyet duygusu oluşmakta mıdır? Yaptığım çalışmada alternatifli seçeneklerin içinde kimlik olarak nasıl tasvir edersiniz kendinizi sorusuna verilen cevaplar şu şekilde: %57.59 ancak kendisini Türk kimliğinde görmektedir, Türk kimliği Adana'da bir üst kimlik olması dolayısıyla toparlayıcı bir nitelik görmemektedir. Ve hatta % 18.42'si Kürt kimliğini tercih etmiştir. Bir önceki veride %16.50 'si Doğu ve Güneydoğu'dan gelmesine rağmen aradaki fark Adana'ya gelip yerleşmiş ailelerinin çocuklarının Kürt kimliğini devam ettirdiğini göstermektedir. Hatta Alevi kimliği %4.85, Adanalı kimliği %4.85. Adana'da yaşayıp da Adanalı olma kimliği kimlikler hiyerarşisinde aşağı seviyelerdedir.
Bu durumun ilçeler bazında ele alacak olursak neler söyleyebiliriz?
EN ÇOK SARIÇAM TÜRK HİSSEDİYOR
Merkez ilçelerde Türk kimliğini en fazla hisseden Sarıçam'dır %70.74 ile. En düşük %52.21'le Seyhan'da gerçekleşmektedir. Paralel olarak Alevi kimliği %4.5 iken Seyhan'da Alevi kimliği ortalama %6.19 dur. İlginç tarafı Kürt kimliği ortalama %28 düzeyindeyken Yüreğir'de %27 ye ulaşmaktadır. Seyhan'da yaşayan nüfusun (779000 kişi) %27 si kendisini Kürt kimliği aidiyetinde görmektedir. Başka seçeneklerde Atatürkçü,müslüman, osmanlı kimliği gibidir. Ancak oldukça düşüktür; özellikle Osmanlı kimliği son zamanlardaki politik manipülasyonla oluşmuş, gerçekte terk edilmiş bir kimlik. % 2 civarındadır. Aynı nüfusun mezhepsel niteliklerine baktığımızda da anlamlı sonuçlar vermektedir. Örneklemin %84 ü sünni %13 ü Alevi mezhebinden %2.9 da mezhebini belirmek istememiş. Alevi mezhebine dahil olan bireyler en fazla Seyhan'da %17.1. Adana geneliyse % 13 civarındadır. Çukurova daha sonra gelmektedir Sarıçam'da Alevi mezhebi %4.76 ile en az görülmekte.
Peki mezhep ve kimliği bir arada düşündüğümüzde bu araştırmanızdan nasıl bir sonuç elde ettiniz?
ALEVİLİK SÜNNİLİKTEN DAHA ÇOK KİMLİK VERİCİ
Bilindiği üzere kimlik bir aidiyet duygusudur fakat mezhep ise dinsel bir davranıştır bu ikisini çaprazladığımızda mezhebi bir kimlik veriyor mu diye baktığımızda Sünnilerin %60 ı kendilerini Türk kimliğine dahil gösterirken % 84 sünni olduğunu ifade ediyor. Öte yandan köken olarak Sünni olmasına rağmen kimlik olarak Sünni olmayı tercih edenler %1.2 dir. Diğer taraftan Alevi mezhebinde olanların %37 si kendisini Türk kimliğinde görürken Alevi mezhebinden olup da kimlik tercihi %33 düzeyindedir. Sünni mezhebiyle karşılaştırdığımızda Alevilik Sünnilikten daha çok kimlik vericidir. Bunun yanı sıra bilindiği üzere Adana'daki Alevilik Arap ve Anadolu Aleviliği olarak ayrılıyor. Alevilerin Araplık tercihi 8.46 düzeyindedir. Tekrar Adanalı kimliğine döndüğümüzde Sünniler %3 benimserken Aleviler %8 düzeyinde benimsemiştir. Yine Sünni mezhebinden olup da Kürt kimliği benimseyenler %21 düzeyinde.
30 MART'TA ŞUANKİ SEÇİM ÇOK FARKLI
Adana'daki nüfus dinamiğinin bir başka boyutu da kendisini siyasal davranış olarak göstermektedir. Elimizde yakın zamanda Adana'da siyasal davranışlarla ilgili 30 Mart Yerel Seçimleri vardır. Ancak bu yerel seçimlerdeki yeni yasa analizleri zorlaştırmıştır fakat bu örneklem yoluyla gerçekçi sonuçlar elde ettik. 30 Mart yerel seçimlerle şuan ki seçim için karşılaştırırsak; Yerel seçimlerde Büyükşehir'de CHP % 24.8, mevcut örneklemimizde %20.93 ü oy verdiğini söylemiş. MHP % 33.5 oy almıştır. Adana'daki örneklem %18.59 oy almıştır. Demek ki 30 Mart'ta MHP'ye seçim kazandırmada belirleyici olan Adana şehrinin dışındaki ilçeler ve nüfus belirlemiştir. AKP %31.9 iken örneklem % 21.57 düzeyinde oy almıştır, taşra belirleyicidir. İkinci belirleyici davranış da AKP'ye muhalif olanların sırf AKP kazanmasın diye MHP'ye oy vermesi olmuştur.HDP İse Büyükşehir Belediyeliği'nde %7.32 düzeyinde oy alırken örneklem %19.12 düzeyinde HDP adayını desteklerim demiş.
Peki 7 Haziran'da durum ne olacak? Siyasi partilerin oy dağılımları nasıl olacak?
BEYAN ETMEYENLER BELİRLEYİCİ OLACAK
Esas mesele 7 Haziran seçimlerinde kime oy verileceğidir.
Örneklemin %19.6 sı CHP ye, 17.4 ü MHP, %20.2 AKP, % 17.9 HDP ye oy vereceğini beyan etmiş. %2.9 kararsız, %6.1 düzeyinde de oy vermeyecek, % 11.4 de beyan etmemiştir ki sonunda bunlar oy kullanacaklardır. %13-14 düzeyinde Adana'daki seçmen davranışlarının sonuçlarını belirleyecektir. Taşra ilçeler işin içine girdiğinde sonuçlar değişebilir ancak merkez ilçelerde durum budur. Merkezde HDP, MHP kadar oy alabilmektedir. Adana merkezde HDP VE MHP atbaşıdır. CHP ile AKP de ayrı atbaşıdır.
Bu dağılımı mezhepsel boyuta taşıyacak olursak elinizdeki verilerden çıkan sonuç nedir?
HDP VE MHP YARIŞACAK
Şimdi bunu mezhepsel nitelikte karşılaştırdığımızda şu sonuç çıkıyor: Alevilerin %60'ı CHP'ye %3'ü MHP'ye %3'ü AKP, % 11'i HDP ye gitmektedir. Bu durum da CHP'nin geçmişten bu yana gelen Alevi politikasını doğrulamaktadır. Sünniler ise daha çok AKP'ye oy vermektedir: % 23'ü AKP'ye %19 u MHP, %19 HDP'ye oy vereceğini beyan etmektedir. CHP %13 düzeyindedir.Dolayısıyla gelecek seçimlerin seçim sonuçları adana için söylersek nispeten mezheplerin dini kimliklerin belirleyici olmasının yanı sıra belirli etnik kökenlerin de etkileri söz konusudur. Adana'da iki partinin siyasal davranışları seçim sonuçlarının kimin tarafından göğüsleneceğini belirlemektedir bu da HDP ve MHP'dir. İkisi de etnik kökenden beslenmektedir buna da Adana müsaittir. Adana her geçen gün kabuk değiştirmektedir.
Yorumlar
Kalan Karakter: