Dikkat Dağınıklığı ve Hiperaktive Tanısında Nörolojik muayene çok önemlidir.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), çocukluk çağında hiperaktivite, dürtüsellik ve/veya dikkatsizlik belirtileriyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Semptomlar bilişsel, akademik, davranışsal, duygusal ve sosyal işlevselliği etkiler.
Çocukluk çağının en yaygın sorunlarından biri olan ve bir tür davranış bozukluğu olan DEHB, çocuklarda genellikle 4 yaşında ortaya çıkar. Nedeni tam olarak ortaya konamamış olsa da genetik yatkınlık söz konusudur. DEHB olan çocukların bir çoğunda beyinde dopamin seviyesinin düşük olduğu ve sosyal davranışları kontrol etmeyi sağlayan beynin ilgili bölümünün diğer alanlara göre daha zayıf çalıştığı gözlenmiştir. Kız çocuklara nazaran erkek çocuklarda yaygınlığı 2-3 kat daha fazla olan DEHB’nin oluşmasında; biyolojik, psikolojik, genetik ve sosyal etkenlerin katkısı olduğu düşünülmektedir. Dikkat eksikliği bulunan kişilerde ortak olarak, genetik geçiş (ebeveyn veya kardeşte bulunması), beyin hasarına neden olan travma, anne karnında ya da erken yaşlarda çeşitli çevresel risklere maruz kalma, hamilelik sürecinde alkol ile sigara kullanımı ve erken doğum gibi bulgular tespit edilmiştir.
DEHB Belirtileri Nelerdir?
DEHB iki temel semptom kategorisine sahip bir sendromdur: hiperaktivite/dürtüsellik ve dikkatsizlik. DEHB'nin temel semptomlarının her birinin kendine özgü bir modeli ve gelişim süreci vardır. DEHB belirtilerine ilişkin şikâyetler ebeveynlerden, öğretmenlerden ya da diğer bakıcılar tarafından farkedilir.
DEHB'li çocuklarda aşağıdaki belirtilerden bir veya daha fazlası vardır:
●"Hiperaktivite" olarak da adlandırılan artan aktivite: Bir çocuk hareketsiz oturmakta veya sessizce oynamakta zorluk yaşayabilir.
●Dürtüsel davranmak: Bir çocuk başkalarının sözünü kesebilir veya bir şeyleri iyice düşünmeden yapabilir.
●Dikkatini vermede zorluk: Çocuk unutkan olabilir, eşyalarını kaybedebilir veya bir projeyi bitirmekte zorluk yaşayabilir.
Hiperaktivite ve dürtüsellik : Küçük çocuklarda hiperaktif ve dürtüsel davranışlar neredeyse her zaman birlikte ortaya çıkar. DEHB'nin ağırlıklı olarak hiperaktif-dürtüsel alt tipi, hareketsiz oturamama veya davranışları engelleyememe ile karakterize edilir.
Hiperaktivite ve dürtüsellik belirtileri şunları içerebilir :
●Aşırı huzursuzluk (örneğin ellere veya ayaklara vurmak, oturduğu yerde kıvranmak)
●Oturmak gerektiğinde (örneğin okulda, işte vb.) oturmakta zorluk
●Huzursuzluk hissi (ergenlerde) veya küçük çocuklarda uygunsuz etrafta koşma veya tırmanma
●Sessizce oynamakta zorluk
●Takip edilmesi zor, her zaman "hareket halinde" gibi görünüyor
●Aşırı konuşma, başkalarının konuşmasına izin vermeme ve karşısındakinin sözünü keserek araya girme
● Verdiği cevaplardaki netliğin kaybolması
Dikkat eksikliği belirtileri
Detaylara yeterince dikkat edilememesi, dikkatsiz hatalar
Oyunda, okulda veya ev aktivitelerinde dikkati sürdürmede zorluk
Doğrudan kendisine hitap edildiğinde bile dinlemiyor gibi görünmesi
Görevlerin tamamını yerine getirememe (örn. ev ödevi, ev işleri vb.)
Görevleri, etkinlikleri ve eşyaları organize etmede zorluk
Tutarlı zihinsel çaba gerektiren görevlerden kaçınır.
Görevler veya aktiviteler için gerekli nesneleri kaybeder (örn. okul kitapları, spor malzemeleri vb.)
İlgisiz uyaranlardan dolayı dikkatin kolayca dağılması
Rutin faaliyetlerde unutkanlık (örn. ev ödevi, ev işleri, sabah rutinleri vb.)
DEHB Tanısı Nasıl Konur?
Teşhis için özgül tek bir test veya tahlil ne yazık ki yoktur. Çocuğun sosyal etkileşimini ve akademik başarısı etkileyen dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu önemli bir rahatsızlıktır. Bu sorunun teşhisi ise psikiyatrik değerlendirme, ölçüm araçları ile aileden ve öğretmenden alınan bilgilerin ışığında konulmalıdır. 4 yaşından önce çocuğun hareketleri ve mizacı sık değiştiği için sıklıkla hastalık okul çağında teşhis edilir. Bu nedenle hiperaktivite tanısı konulabilmesi için çocuğun 6 yaş ve üzerinde olması, mevcut belirtilerin 6 aydan uzun süre görülmesi gerekir.
Diğer yandan ayırıcı tanıda tiroid testleri, EEG, kan incelemesi veya nörolojik inceleme bazen gereklidir.
Dikkat dağınıklığı ve Hiperaktivite tanısında Nörolojik muayene çok önemlidir.