Hepimiz itiraf etmeliyiz ki, ömrümüzde en az bir kez fal baktırmışızdır. Dostlarla içilen her sohbetin ardından en az bir kişi o falı mutlaka yorumlatma peşine düşer. Bunu ya bir uygulamaya göndererek (mobil cihazlarda falın görselini yorumlayan uygulamalar mevcut), ya size “Hadi şuna bir bak ya!” diyerek, ya da kendini falcı olarak tanıtan kişilerin kapısını aşındırarak kafasındaki:
– ‘O da beni seviyor mu?
– Beklediğim para ne zaman elime geçecek?
– İstediğim okulu kazanır mıyım?
– Eşim beni aldatıyor mu?
– İş bulabilecek miyim?
– Ne zaman evleneceğim?’ gibi sorulara bu kişiler cevap bulmaya çalışır.
*****
Pekiyi o zaman elimde sizle ilgili hiçbir bilgi olmamasına rağmen size fal bakmamı ister misiniz? Aşağıdaki tahminlerden kaç tanesi size uyuyor, not alır mısınız?
1– Gerçekten dostum diyebileceğiniz ve her şeyinizi çekinmeden anlatabileceğiniz insan sayısı 2–3 kişiyi geçmez.
2– Başkalarının sizi beğenmesine ve size hayran olmasına ihtiyaç duyuyorsunuz ama aynı zamanda kendinize karşı eleştirel olmaya da eğilimlisiniz.
3– Kişiliğinizin bazı zayıf yönleri var ama genelde olumlu yönleriniz sayesinde bunları kolaylıkla telafi etmeyi başarıyorsunuz.
4– Kendi yararınıza çevirebileceğiniz halde kullanmadığınız çok büyük ve önemli bir kapasiteye sahipsiniz.
5– Dışarıdan disiplinli ve özgüvenli gözükürken, içten içe biraz kaygılı ve güvensizsiniz. Nitekim bazen doğru kararı verip vermediğiniz ya da doğru şeyi yapıp yapmadığınız konusunda kafanızda ciddi şüpheler uyanıyor.
6– Belli bir miktarda değişiklik ve farklılığı tercih ediyorsunuz kısıtlamaların ve sınırlandırmaların içinde kalmak sizi mutsuz ediyor.
7– Bağımsız bir düşünür olmakla gurur duyuyorsunuz, yeni fikirlere karşı kendinizi kapatmıyorsunuz ama başkalarının iddialarını yeterli, tatmin edici kanıt olmadan kabul etmiyorsunuz.
8– Başlarda soğuk biri gibi gözükseniz de karşınızdakine ısındığınızda çok konuşkan ve sıcakkanlı birine dönüşüyorsunuz.
9– Bazı zamanlar dışa dönük ve sosyalsiniz bazı zamanlarsa içe dönük bir kapalı kutu oluyorsunuz.
*****
Yukarıdaki maddelerden birçoğu size uyuyor değil mi? Peki sizi hiç tanımadığım, adınızı bile bilmediğim halde sizler hakkında bu kadar bilgiyi nereden biliyor olabilirim.
1948 yılında psikolog Bertham R. Forer’in yaptığı bir çalışmanın sonucuna göre kandırılıyorsunuz!
İşte açıklaması:
Forer “Barnum Etkisi” olarak adlandırdığı bir çalışma yapıyor. Çalışmasında öğrencilerine, sınavlardan aldıkları puanlara göre bir kişilik analizi hazırladığını söyleyerek, sınıfa yukarıdaki maddelerin yer aldığı bir zarf dağıtıyor. Öğrencilerinden bu maddeleri 1 ile 5 arasındaki uygunluk derecelerine göre puanlamalarını istiyor. Elde ettiği sonuç: 4.26. Yani öğrencilerin neredeyse hepsi bu maddelerin çoğunun kendilerini ifade ettiğinin sonucuna varıyor. Her bir maddenin ne kadar da kişiye özel yazılmış gibi görünse de aslında herkesin hayatında yer alan geniş bir yüzdeye hitap edecek genel yargılar içerdiği çok açık ortada.
Özetle fallar, herkese uyabilecek tahminler içeriyor hele ki yorumlayan kişiye “Hıh, evet o sıra da şöyle olmuştu.” diye başlayan, onlar için ipucu kaynaklarını da verdiyseniz “Aaa, her şeyi bildi!” demeniz aşikâr. Hatta siz de bu maddeleri kullanarak bir fal bakmayı deneyebilirsiniz.
Göreceksiniz ki işin sırrı fal bakanda değil, doğru kelimelerin seçiminde.